Διαβάζοντας «Το τελευταίο καλοκαίρι στη Ρώμη» του Gianfranco Calligarich (μετάφραση Δήμητρας Δότση, εκδόσεις Ίκαρος) αισθάνεσαι σαν να βλέπεις μια ταινία, που σε παρασύρει αργά μέσα στη μελαγχολία ενός καλοκαιριού που περνάει σαν άνθρωπος που κάποτε αγάπησες πολύ, και κατά βάθος δεν ήθελες να χαθεί.
Βρισκόμαστε στην «Αιώνια Πόλη», στις αρχές του 1970. Ο Λέο Γκατζάρα, είναι ένας νέος μποέμ από το Μιλάνο, ο οποίος ζει στην Ρώμη. Περνάει τον χρόνο του ανάμεσα σε πρόσκαιρες εργασίες, ταπεινά δωμάτια ξενοδοχείων, δείπνα σε πλούσιους και μορφωμένους φίλους, στοίβες βιβλίων και άφθονο αλκοόλ.
Εργάζεται ως δημοσιογράφος όμως χωρίς πάθος για τη δουλειά του, πίνει, περιπλανιέται, αγαπά επιφανειακά και καταστρέφει μεθοδικά ό,τι έχει ως πιο αληθινό. Στη Ρώμη –μια πόλη που μοιάζει σαν θεατής στη δική του εσωτερική κατάρρευση– η ομορφιά είναι συνώνυμη της θλίψης, και το φως του καλοκαιριού δεν σε φωτίζει απλά, σε καίει.
Το βράδυ που κλείνει τα τριακοστά του γενέθλια, θα γνωρίσει την Αριάννα, μια γοητευτική κοπέλα που θα εισβάλλει στη ζωή του με την εφήμερη παρουσία της, αναστατώνοντας τη μελαγχολική καθημερινότητα ενός ανθρώπου που μόνο εκείνη μπορεί να σώσει από την απέραντη μοναξιά στην οποία έχει βυθιστεί μέσα στην πολύβουη πόλη.
Ο Gianfranco Calligarich εμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1973 με αυτό το βιβλίο. Τα 17.000 αντίτυπα της πρώτης έκδοσης εξαντλήθηκαν σε ένα καλοκαίρι. Το βιβλίο όμως παρά τη μεγάλη του ζήτηση, δεν ξανατυπώθηκε. Έπειτα από χρόνια, το 2010, ένας άλλος εκδοτικός οίκος το ξανατύπωσε. Επίσης μόνο μια φορά. Και πάλι εξαντλήθηκε. Τρίτος εκδοτικός οίκος το ξανατύπωσε το 2020. Αυτή τη φορά η φήμη του Calligarich ξεπέρασε τα ιταλικά σύνορα. Μεταφράστηκε σε περισσότερες από είκοσι χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Το μυθιστόρημα είναι ένας ύμνος για τη Ρώμη. Πρόκειται για ένα ξεχασμένο διαμάντι της ιταλικής λογοτεχνίας που σε κερδίζει με την ατμόσφαιρα του. Το βιβλίο μοιάζει με τον απόηχο μιας ζωής που δεν έζησες αλλά τη νιώθεις τόσο οικεία.
H Δήμητρα Δότση έχει κάνει εξαιρετική δουλειά. Οι λέξεις σε ταξιδεύουν και σε καλούν να αφεθείς ανάλαφρα στις σελίδες, το βιβλίο σε έλκει να βυθιστείς σε μια αναγνωστική απόλαυση και να ερωτευτείς (ξανά και ξανά) την υπέροχη Ρώμη.
Ένα μικρό μυθιστόρημα που μιλά για την απώλεια, τον εαυτό που διαλύεται και τις σχέσεις που περνούν από μέσα μας όπως οι εποχές: οριστικά και ανεξίτηλα.
Αν αγαπάς τη λογοτεχνία που δεν φωνάζει αλλά ψιθυρίζει, διάβασέ το.
Βρίσκεις το βιβλίο εδώ: «Το τελευταίο καλοκαίρι στη Ρώμη», Gianfranco Calligarich, μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδόσεις Ίκαρος, 2022.
Αποσπάσματα:
«Η Ρώμη ήταν η πόλη μας, μας ανεχόταν και μας κολάκευε, κι εγώ είχα καταλήξει στο συμπέρασμα πως παρά τις περιστασιακές δουλειές, τις εβδομάδες πείνας, τα σκοτεινά και γεμάτα υγρασία δωμάτια των ξενοδοχείων με τα κιτρινισμένα έπιπλα που έτριζαν λες και τα είχε σκοτώσει και απομυζήσει μια ζοφερή ασθένεια του ήπατος- ήταν το μοναδικό μέρος όπου θα μπορούσα να ζήσω.»
«H Ρώμη κουβαλάει μέσα της μια πρωτόγνωρη μέθη που κατακαίει τις αναμνήσεις. Πιο πολύ κι από πόλη είναι ένα μυστικό κομμάτι του εαυτού σου, ένα κρυμμένο αγρίμι. Δεν υπάρχουν ημίμετρα μαζί της. Ή θα γίνει ο έρωτας της ζωής σου ή θα πρέπει να την παρατήσεις, διότι ένα πράγμα απαιτεί το γλυκό αγρίμι: να το αγαπήσεις. Κι αυτά είναι τα μοναδικά τέλη διοδίων που θα σου επιβληθούν απ’ όπου κι αν έρχεσαι, είτε από τους πράσινους ανηφορικούς δρόμους του βορρά, είτε από τις κυματοειδείς ευθείες του νότου, είτε από τις αβύσσους της ψυχής σου.
Αν την αγαπήσεις, θα σου δοθεί έτσι όπως την ποθείς, κι εσύ δεν πρέπει να κάνεις τίποτε άλλο παρά να αφεθείς στον ρου της, πλέοντας σε απόσταση αναπνοής από την ευτυχία που σου αξίζει. Και τότε θα αντικρίσεις καλοκαιρινές βραδιές διάστικτες από φως, ανοιξιάτικα πρωινά που σφύζουν από παλμό, τα τραπεζομάντιλα των καφέ που φαντάζουν σαν φούστες έτσι όπως τα ανασηκώνει ο άνεμος, τσουχτερούς χειμώνες και ατελείωτα φθινόπωρα όταν εκείνη θα σου φανερωθεί ανυπεράσπιστη και αδύναμη, αποκαμωμένη, γεμάτη από πεσμένα φύλλα που θα πνίγουν το βήμα σου.
Μα θα αντικρίσεις και τα εκτυφλωτικά σκαλοπάτια της, τα πολύβουα σιντριβάνια της, τους ερειπωμένους ναούς και τη νυχτερινή σιγαλιά των έκπτωτων θεών της, ώσπου ο χρόνος θα χάσει κάθε άλλο νόημα εκτός από το πιο κοινότοπο: να σπρώχνει τους δείχτες των ρολογιών. Έτσι κι εσύ, μέρα με τη μέρα, προσμένοντας, θα γίνεις κομμάτι της. Έτσι κι εσύ θα θρέφεις τούτη την πόλη. Ώσπου μια ηλιόλουστη μέρα, καθώς θα οσμίζεσαι τον άνεμο που έρχεται από τη θάλασσα και θα κοιτάζεις τον ουρανό, θα ανακαλύψεις ότι δεν έχεις πια τίποτα άλλο να περιμένεις.»
Μπορείς να βρεις το βιβλίο εδώ: «Το τελευταίο καλοκαίρι στη Ρώμη», Gianfranco Calligarich, μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδόσεις Ίκαρος, 2022.
